Akciğer kanseri, akciğer ve küçük havayollarındaki hücrelerin kötü huylu hücrelere dönüşerek anormal çoğalması ve bir tümör oluşumu ile meydana gelir.
Akciğer kanseri nasıl oluşur?
Akciğer kanseri, akciğer ve küçük havayollarındaki bazı hücrelerin, çeşitli dış veya iç etkenle genetiğinde olan bir değişim sonucu kötü huylu hücrelere dönüşerek anormal çoğalması ve bir tümör (ur) oluşumu ile meydana gelir. Tüm dünyada ve ülkemizde en sık görülen kanser türüdür. Tüm kanserler içinde en çok ölüme neden olandır. Ülkemizde her yıl yeni yaklaşık 80 000 kadar yeni akciğer kanseri hastası görülmektedir. Özellikle uzun yıllar sigara içenler akciğer kanseri için ciddi risk altındadır.
Akciğer kanserinin başlıca 2 tipi bulunmaktadır. Bunlar;
- Küçük hücreli akciğer kanseri,
- Küçük hücreli olmayan akciğer kanseri
Küçük hücreli olmayan akciğer kanserleri kendi arasında 3’e ayrılır. Bunlar;
- epidermoid,
- adeno ve
- büyük hücreli akciğer kanseridir.
Akciğer kanserinin belirtileri nelerdir?
Akciğer kanseri kendini
-
- öksürük,
- balgam (özellikle balgamda kan görünmesi),
- ağrı,
- iştahsızlık,
- kilo kaybı gibi belirtiler ile gösterir. Özellikle balgamda karışık kan görülmesi çok önemli bir bulgudur ve uzun yıllar sigara içen birinde olması şiddetle akciğer kanserini düşündürür.
Akciğer kanserinde tanı yöntemleri nelerdir?
Akciğer kanserinde belirtilerin başlamasının ardından kişiler hastaneye başvurduğunda tanı konulma süreci başlar. En önemli başlangıç tanı aracı radyolojik incelemelerdir. Direkt akciğer filmi ile büyük tümörler rahatlıkla görülse de bazı küçük tümörler veya yerleşim yeri itibari ile gizlenebilen tümörler direkt film ile görülemeyebilir. Bilgisayarlı tomografi artık çok yaygınlaşması, hızlı çekimi ve artık çok düşük radyasyon ile çekimlerin yapılabilmesi nedeni ile çok daha yaygın kullanılmaktadır. Radyolojik olarak kitle görüldüğünde tanı için ileri tetkikler yapılması gerekir. Bunlar balgamda kanser hücre aranması, bronkoskopi, tomografi altında iğne biyopsisi, PET CT ve diğer testlerdir.
Akciğer kanserinde PET-BT neden gereklidir?
Akciğer kanseri tanısı konulan ya da şüphelenilen hastalarda çok değerli diğer bir tetkik Pozitron Emisyon Tomografi ile kombine Bilgisayarlı Tomografi (PET-BT) dir. PET-BT ile hem akciğerdeki kitlenin kanserli olup olmadığı oldukça yüksek oranda söylenebilir hem de vücutta herhangi bir yerde akciğer kanserinin yayılması (metastaz) ya da başka bir kanserin olup olmadığı anlaşılabilir. Gerek tanısı konulmuş gerekse tanı olmayan ama yüksek akciğer kanseri şüphesi olan durumlarda mutlaka PET-BT tetkiki yapılmalıdır.
Akciğer kanserinde iğne biyopsisi ne zaman kullanılır?
Akciğerlerin dış yüzeylerine yakın yerde yerleşen tümörlere bronkoskopi ile ulaşmak zordur. Bunlardan tomografi altında dışarıdan iğne ile girilerek parça alınması bazı durumlarda gerekli olabilir. Biyopsi ile kitlenin hem kanser olup olmadığı hem de hücre tipi belirlenmiş olur.
Akciğer kanserinde evreleme nedir?
Akciğer kanserinin hangi aşamada olduğunu, başlangıçta yeni bir kanser mi yoksa yayılmış ilerlemiş bir kanser mi olduğunu bilmek, hastalığın tedavisi için hangi yöntemin kullanılacağına karar vermek, hastalığın ilerleyişi ve yaşam beklentisi ile ilgili bilgi sahibi olmak için akciğer kanserinin evrelenmesi gereklidir. Akciğer kanserinde kabaca 4 evre bulunur. Yine çok kabaca ifade etmek gerekir ise birinci ve ikinci evrede kanser bir akciğer içinde sınırlı iken, üçüncü evrede akciğer dışı lenf bezlerine sıçramış ve dördüncü evrede uzak bölgelere yayılmıştır. Bu nedenle ilk 2 evredeki hastalık, lokal hastalık- erken evre kabul edilir ve ameliyat ile tedavi edilebilir iken sonraki evreler ileri evre kabul edilip sistemik tedaviler (kemoterapi vb.) kullanılır.
Akciğer kanserinde evreleme nasıl yapılır?
Akciğer kanseri evrelemesi TNM sınıflamasına göre yapılır.
- Tümörün çapı ve yerleştiği yer-T
Akciğer kanserinde tümörün büyüklüğü hastalığın evrelemesinde önemli bir kriterdir. : örneğin 2 cm bir tümörle 5cm veya 8cm tümör farklı aşamalardadır. Ayrıca ana nefes borusunda yerleşen bir kanserle akciğerin bir köşesinde yerleşen kanserin de evreleri farklıdır.
- Lenf bezlerine yayılma olup olmaması-N
Lenf bezlerine yayılma olmaması daha erken bir evreyi (1. evre), lenf bezlerine yayılma daha ileri bir evreyi (2. veya 3. evre) gösterir.
- Başka organlara yayılma (metastaz) yapmış olup olmaması-M
Akciğer kanseri erken teşhis edilmediğinde başladığı akciğerden diğerine, beyine, kemiğe, böbrek üstü bezlerine, karaciğere veya vücudun diğer bölgelerine yayılabilir. Bu durumda kanser en ileri aşamaya yani 4. evreye gelmiş olur.
Akciğer Kanserinde dördüncü evrede neler olur?
Dördüncü evre akciğer kanseri en ileri aşamadır. Bu durumda kanser akciğerin yanı sıra vücudun diğer komşu organ ve dokularında da görülerek metastaz yani yayılım sağlamıştır. Cerrahi seçeneğin mümkün görünmediği bu aşamada takip eden hekimin yönlendirmesine göre ilk olarak ilaç ya da diğer tedavi seçenekleri uygulanabilmektedir.
Akciğer kanserinin tedavisinde neler kullanılır?
Akciğer kanseri tedavisinde temel tedavi seçenekleri
- cerrahi (ameliyat tedavisi),
- kemoterapi (ilaç tedavisi),
- immünoterapi ve
- radyoterapi (ışın tedavisidir)dir.
Akciğer kanserinde en iyi sonuçlar veren, bu hastalıktan tamamen kurtulma ümidi veren tedavi şekli ameliyat tedavisi yani cerrahidir. Fakat hastaların ancak % 20-25 kadarı ameliyat tedavisine uygun olabilmektedir. Çünkü cerrahi seçeneğin kullanılabilmesi için akciğer kanserinin erken evrede (evre 1 ve evre 2, çok nadiren evre 3) olması gereklidir.
Akciğer kanserinde hangi durumda ameliyat yapılabilir?
- Kanser sadece akciğerin bir kısmında olup, mediasten dediğimiz nefes borusu yanındaki bezelere veya vücudun diğer bölgelerine sıçrama (metastaz) yapmamış olması gereklidir. Bezelere sıçrama olup olmadığını tespit etmek için gerekirse bu bezelerden, mediastinoskopi, mediastinotomi vb yöntemler ile parça almak gerekebilir.
- Hastanın genel durumunun ve performansının (kalp, diğer akciğer durumu ve yeterliliği) bu ameliyat için uygun olması gereklidir.
Akciğer kanserindeki 4 evrenin, 1. Ve 2. Evresinde cerrahi tedavi uygundur ve bu kişilerde yaşam beklentisi ( 5 yıllık) % 80-90’lara kadar çıkabilmektedir. Bu nedenle erken evrelerde yakalanmış hastalarda ameliyat tedavisi çok önemli bir fırsattır ve kaçırılmamalıdır.
Akciğer kanserinin ameliyatı nasıl yapılır?
Akciğer kanserinde yapılan ameliyatlar başlıca açık (torakotomi) ve kapalı (torakoskopi- videotorakoskopi – VATS) ameliyatı olma üzere 2 şekildedir.
Dünyadaki ileri merkezlerde kullanılan kapalı (videotorakoskopik-VATS) yöntemin hasta için birçok avantajı vardır.
Akciğer kanseri ameliyatından sonra kemoterapi gerekir mi?
Akciğer kanseri ameliyatı ile akciğerde konumlanan kanserli bölge temizlenir. Kanserli alan çıkarılarak patolojiye gönderilir. Ameliyat sonrası çıkan patoloji raporları sonucunda ve hastanın evrelemesi tam olarak yapıldıktan sonra hastaya ilave bir tedavi gerekip gerekmediği veya hangi tedavinin nasıl yapılacağı hastanın cerrahı ile birlikte medikal onkolog ve radyasyon onkoloğu tarafından ortaklaşa alınır.
Akciğer kanserinde iyileşme oranı nedir?
Erken evre de yakalanabilmiş ve ameliyat edilebilmiş hastaların büyük bölümü bu hastalıktan tamamen kurtulabilmektedir. Ameliyat sonrasında bazı hastalarda takipte nüks olsa bile bu hastaların yaşam süreleri ameliyat olmayanlara göre çok daha uzun olmaktadır.
Ameliyat olamayacak kadar ileri evre hastalığı olanlarda ise yeni kemoterapi ve radyoterapi yöntemleri ile de hastaların yaşam süreleri, hiçbir tedavi almayanlara göre, önemli oranlarda artmaktadır.
Dördüncü Evre Akciğer Kanseri Yaşam Süresi (Prognoz)
Hasta ve yakınlarının sıklıkla sorduğu soru ‘uygulanacak tedavi ile bu hastalıktan kurtulma şansı’dır. Aşağıdaki istatistikler çok büyük sayıda hastaların tedavileri ile elde edilen uluslararası araştırmaların sonuçlarını yansıtmaktadır.
- Bir yıllık yaşam süresi olasılığı (İngiliz Kanser Araştırma Merkezi sonuçları) dördüncü evre akciğer kanserli hastalarda 1 yıllık yaşam oranı %14’dür.
- Beş yıllık yaşam süresi olasılığı (Amerikan Ulusal Kanser Enstitüsü sonuçları) dördüncü evre akciğer kanserli hastalarda 5 yıl yaşam şansı %1’dir.
