Plevra nedir?

 Plevra dediğimiz zar aslında kendi başına bir organdır. Temel de iki kısımdan (iki yaprak da denir) oluşur. İlki akciğerin tüm dış yüzeyini kaplayan ‘Viseral Plevra’ ve diğeri göğüs kafesinin iç yüzünü mediasten ve diyafram yüzeyini kaplayan ‘Paryetal Plevra’ dır.  Bu 2 plevra kısmı akciğerin hilusu dediğimiz kök kısmında bağlantı halindedir ve bir bütün olarak kapalı bir kese oluşturur.  Bu plevral kese içinde normalde çok az miktar bir sıvı bulunur ve bu sıvı nefes alıp vermede akciğerin göğüs kafesi içinde serbestçe hareket etmesini sağlar.

Plevral Efüzyonun nedenleri nelerdir? Neden akciğerlerde sıvı toplanır?

Akciğerde sıvı toplanması olarak bilinen olay aslında plevra yaprakları arasında sıvının toplanmasıdır. Plevral sıvı veya plevral efüzyon olarak tanımlanır.  Akciğer, süngerimsi bir yapıda olup içinde belirgin boşluk olmadığı için sıvının toplanacağı bir yer yoktur. Akciğer içinde ancak akciğer ödemi dediğimiz durum olabilir ki (süngerin suyu tutması gibi) bu plevral sıvı dan tamamen farklı bir durumdur.

Plevrada sıvı toplanması akciğer hastalıklarında görülebileceği gibi, akciğer dışındaki birçok nedene bağlı olarak da plevrada sıvı toplanabilir. Akciğer kaynaklı plevra sıvı toplanması nedenleri başlıca;

• akciğerin enfeksiyon hastalıkları (zatürre, tüberküloz),

• akciğerde malignite ve

• diğer bazı nadir akciğer dokusu hastalıklarıdır.  Aslında akciğer dışı nedenlere bağlı plevra sıvı toplanması çok daha fazladır. Kalp, böbrek, karaciğer in birçok hastalıklarında, kandaki protein dengesizliğinde, veya vücuttaki herhangi bir kanserin plevraya metastazı olarak plevrada sıvı toplanması (Plevral Efüzyon ) görülebilir.

Plevral Efüzyon tehlikeli midir? Plevral Efüzyon belirtileri nelerdir?

Plevrada sıvı toplanması iki yönden önemlidir.

Birincisi, bu sıvı toplanmasına neden olan ortada bir bozukluk vardır; yani diğer bir ifade ile plevra sıvı toplanması bir hastalığın sonucudur. Bu nedenle neden olan hastalığın tedavisi için bizi uyarır.

Diğer önemli neden ise; plevrada sıvı toplandığı zaman, göğüs boşluğu kapalı bir kafes olduğu için toplanan sıvı akciğere (kısmen göğüs boşluğu içindeki diğer organlara da) baskı oluşturacak ve akciğerin büzülmesini, iyi havalanamamasına neden olacaktır. Bunun sonucu olarak hastalarda;

• nefes darlığı ve

• göğüste künt ağrı,

• kolay yorulma gibi belirtiler ortaya çıkacaktır.

Diğer bir durum ise akciğer ya da diğer bazı organların (meme, lenf sistemi vs) kötü huylu hastalıklarında plevrada malign (kötü huylu) sıvı toplanması olabilir ve bu durumda hastada ciddi nefes darlığı yapabilir.

Plevral Efüzyon tedavi edilir mi?

Plevrada sıvı toplandığı zaman, neden olan hastalığa bağlı olarak mümkünse medikal tedaviler ile sıvının gerilemesi ve düzelmesi sağlanmaya çalışılır. Plevra sıvılarının büyük bölümü ilaçlarla düzeltilir. Fakat gerek kötü huylu hastalıklarda gerek ise diğer tedavilerle düzelmeyen iyi huylu bazı hastalıklarda plevrada yoğun sıvı toplandığı zaman cerrahi müdahale ile bu sıvının boşaltılması (drene edilmesi) gerekebilir. Bu amaçla plevra boşluğuna inceden kalına değişik çaplarda drenler yerleştirilmesi gerekli olabilir. Özellikle malign kötü huylu bir efüzyon söz konusu ise çok inatçı sıvı toplanmaları olabilir ve bunların tedavisi gerçekten zor olabilir. Bu gibi durumlarda da endoskopik (VATS) yöntemler ile akciğer zarı soyulabilir ve/veya akciğer zarlarını yapıştırma işlemi (plöredez) yapılabilir.

Plevrada enfekte (iltihaplı) sıvı toplandığı zamanda antibiyotik tedavisine ilave olarak bu sıvının boşaltılması da gerekli olacaktır.

Plevral Efüzyon tekrar eder mi?

Plevra efüzyona neden olan bozukluk tedavi edilmediği müddetçe plevradan sıvı boşaltılsa bile bir süre sonra sıvı tekrar toplanacaktır. Bu nedenle öncelikle plevral sıvı oluşumuna neden olan hastalığın tedavi edilmesi şarttır. Kötü huylu (malign) nedenlere bağlı plevral efüzyon da tekrar etme eğiliminde olacağı için, tekrar etmesini önleyici cerrahi girişimler gerekli olabilir.

Plevral efüzyon için hangi cerrahi müdahaleler yapılabilir?

• İnce (milimetre kalınlıkta) kateter ile drenaj uygulamaları,

• Daha kalın olan toraks tüplerinin plevral boşluğa yerleştirilmesi,

• Videotorakoskopik yöntemler ile plevra soyulması (plörektomi) veya plevral yaprakların yapıştırma işleminin (plevra içinde sıvı toplanacak alan bırakmamak için) yapılması,

• Düzelmeyen ve tekrarlayan plevral sıvılar için kalıcı plevral kateter uygulamaları yapılabilir.