Nefes borusu hastalıkları, solunum yollarını etkileyen çeşitli rahatsızlıkları kapsar ve solunum fonksiyonunu olumsuz etkileyebilir.
Trakea (Nefes borusu) nedir?
Trakea insanlarda gırtlaktan akciğerlerin bronşlarına kadar uzanan yaklaşık 12 cm boyunda ve 2-2,5 cm çapında kıkırdak yapıdan oluşan bir borudur ve ağızdan alınan havanın akciğerlere ulaştırılmasını sağlar. Trakea hastalıkları nadirdir ve temel olarak 2 tip hastalığı vardır;
-
Trakea daralması
Büyük kaza veya ameliyatlardan sonra hastalar uzun süreli solunum makinesine bağlı kalabilir. Bu durumda trakea yani nefes borusuna tüp yerleştirilir. Bu tüp nedeniyle nefes borusunda zamanla daralma ortaya çıkabilir. Eğer nefes borusunda yüzde 75’ten fazla miktarda daralma gelişiyorsa nefes darlığı ortaya çıkar ve bu nefes darlığı ilerleyici özellikte olabileceğinden hayati tehlike yaratabilir.
Trakea daralması nasıl tedavi edilir?
Trakea yani nefes borusunda daralma tespit edildiğinde öncelikle darlığın yeri ve boyutu tespit edilmelidir. Bu aşamada tanı yöntemi olarak tomografi veya bronkoskopi kullanılır. Gerekli bilgi edinimi sağlandıktan sonra daralan kısım cerrahi olarak çıkarılarak hava yolunun açılması en iyi ve kesin tedavidir.
-
Nefes borusu tümörü
Nefes borusu yani trakea’da ortaya çıkan bir diğer hastalık grubu ise tümöral gelişimlerdir. Nefes borusunda iyi veya kötü huylu tümöral yapılar gelişebilir. Çok nadir görülen böyle bir tümöral oluşum varlığında, iyi ya da kötü huylu olmasına bakılmaksızın, nefes yolunun tıkanması riski de göz önünde bulundurularak, zaman kaybetmeden cerrahi tedavi ile tümöral oluşumun olduğu bölge çıkarılmalıdır.
Trakea – Nefes borusu hastalığı olanlarda belirti ve bulgular nelerdir?
-
Nefes darlığı : Bir çok nedene bağlı olabilen nefes darlığı, trakea hastalıklarının da en önemli bulgusudur. Yakın zamanda ortaya çıkan ve artan bir nefes darlığı var ise trakea hastalıklarının habercisi olabilir.
-
Hırıltılı solunum: Nefes borusunu daraltacak bir hastalık olduğunda hasta nefes alırken dışarıdan da duyulabilen bir hırıltı, ıslık sesi olabilir ve bu ses efor ile artar. Daralan havayolundan geçen havanın çıkardığı bu ses hastalığın ileri döneminde ortaya çıkar.
-
Stridor : Nefes alırken boyundaki deri de içe doğru çekilmesi stridor olarak adlandırılır ve çoğu zaman bir ıslık benzeri ses ile birliktedir. Nefes alma esnasında olur nefesi verirken olmaz. Trakea darlığının çok tipik bulgularından biridir.
-
Balgamda kan görülmesi: Akciğer kanseri gibi havayolunun üst kısımlarında olan kanserlerde de balgam da kan görülmesi (hemoptizi) olabilir.
Trakea cerrahisi nasıl uygulanır?
Trakeadaki darlık veya tıkayan kitleler için geçici çözüm olarak, bronkoskopik yöntem ile ağızdan kalın bir metal boru ile nefes borusuna girilerek dar olan trakea kısmı kısmen genişletilebilir veya kitle var ise ondan biyopsi alınabilir yada çok nadiren de debridman yapılarak havayolu tıkanıklığı geçici olarak açılabilir.
Bronkoskopi sadece tanı koymak veya zaman kazanmak için geçici rahatlama sağlansın diye yapılan bir işlemdir. Trakea darlık ve tümöründe kesin tedavi için trakea rezeksiyonu (trakeanın bir kısmının çıkarılması) ameliyatı gereklidir.
Trakea cerrahisi oldukça ciddi ve sadece deneyimli cerrahlar tarafından ve büyük merkezlerde yapılması gereken bir cerrahidir. Çünkü nefes borusu çok hayati bir organdır ve yama veya greft gibi yerine konabilecek suni bir protezi yoktur.
Trakea ameliyatları, trakeanın etkilenen kısmına göre, boyundan veya göğüs kafesi açılarak gerçekleştirilir. Nefes borusunun hastalıklı veya tümörlü kısmı çıkartılıp, alt uç, üst uca dikilir. Nefes borusu esnek ve uzayabilen bir yapıda olduğundan 4-5 cm ye kadar olan kısmı sorunsuz olarak çıkartılabilir. Hastanın ameliyattan sonra bir süre başı öne eğik tutularak nefes borusunun uzayıp gerilmesi ve dikiş hattının zorlanmaması sağlanır. Bir iki haftadan sonra bu kısıtlama da kaldırılır.
Trakea ameliyatlarının başarı şansı yüksektir. Bazı kişilerde uzun dönemde trakea’nın dikiş yerlerinde tekrar daralma olabilir.
