Mediastinoskopi, göğüs boşluğunun ortasında yer alan mediasten adı verilen bölgedeki lenf bezlerini ve dokuları incelemek için yapılan bir cerrahi tanı yöntemidir.
Mediasten; kalp, büyük damarlar, soluk borusu (trakea) ve lenf bezlerinin bulunduğu önemli bir alandır. Bu bölgedeki değişiklikleri veya hastalıkları anlamak için zaman zaman doğrudan örnek almak gerekebilir.
İşte bu durumda mediastinoskopi devreye girer.
Mediastinoskopi neden yapılır?
Göğüs röntgeni, bilgisayarlı tomografi (BT) veya PET taramasında mediastende büyümüş lenf bezleri görülürse, bu bezlerin neden büyüdüğünü anlamak için biyopsi gerekir.
İşte mediastinoskopi, bu biyopsiyi güvenli bir şekilde almak için kullanılan en etkili yöntemlerden biridir.
En sık nedenler:
- Akciğer kanseri tanısı veya evrelemesi: Kanserin mediastendeki lenf bezlerine yayılıp yayılmadığı belirlenir.
- Lenfoma (lenf bezi kanseri) tanısı: Tanı için lenf nodu dokusu alınır.
- Sarkoidoz veya tüberküloz gibi enfeksiyonel hastalıkların ayırıcı tanısı.
Kısacası, mediastinoskopi doktorun “bu lenf nodları neden büyüdü?” sorusuna en kesin cevabı verir.
Mediastinoskopi nasıl yapılır?
Mediastinoskopi genellikle genel anestezi altında, yani hasta tamamen uyutularak yapılır.
Boynun alt kısmında, nefes borusunun üzerindem orta hattan 4 cm yatay kesi ile nefes borusunun önüne girilir. Nefes borusu açılmaz. Bu kesiden mediastinoskop adı verilen ince, ışıklı bir kamera sistemiyle göğüs boşluğuna girilir.
Cerrah bu sayede görüntü eşliğinde lenf bezlerinden örnek (biyopsi) alır.
İşlem ortalama 30–60 dakika sürer. İnsizyon kapatılır. Boğazda delik kalmaz. Halk arasında boğazda delik açılması (trakeostomi) denen ameliyatfarklı bir işlemdir… Hasta genellikle aynı gün veya ertesi gün taburcu olabilir.
Mediastinoskopi ile Hangi Lenf Bezlerine (Lenf Nodlarına) Ulaşılır?
Mediasten bölgesinde birçok lenf bezi istasyonu bulunur. Göğüs cerrahları bunları uluslararası sınıflandırma sistemine göre numaralandırır. Ancak bu terimler hastalar için genellikle karışıktır. Basitçe şöyle açıklayabiliriz:
Üst paratrakeal lenf nodları (istasyon 2R, 2L): Soluk borusunun (trakeanın) üst kısmının hemen sağında ve solunda yer alır.
Bu bölgede büyüme varsa genellikle akciğerin üst kısmındaki hastalıkları düşündürür.
Alt paratrakeal lenf nodları (istasyon 4R, 4L): Soluk borusunun orta kısmının sağında ve solunda bulunur.
Akciğer kanserinin mediastene yayılıp yayılmadığını değerlendirmede bu bölgeler çok önemlidir.
Subkarinal lenf nodları (istasyon 7): Sağ ve sol ana bronşun birleştiği, “karina” denen bölgenin hemen altında yer alır.
Özellikle akciğer kanseri evrelemesinde en sık örnek alınan lenf grubudur.
Cerrah, hangi lenf bezlerinden örnek alınacağını hastanın görüntüleme bulgularına göre belirler.
Mediastinoskopi türleri
- Klasik (konvansiyonel) mediastinoskopi:
Geleneksel yöntemdir. Küçük bir boyun kesisiyle yapılır, lenf nodlarından örnek alınır.
- Video destekli (VAMLA) mediastinoskopi:
Kamera sistemiyle görüntülenen, daha modern ve geniş görüş sağlayan tekniktir.
Bu yöntem, daha ayrıntılı biyopsi yapılmasına olanak tanır.
- Genişletilmiş (extended) mediastinoskopi:
Göğüs boşluğunun daha derin kısımlarındaki lenf nodlarına ulaşmak için kullanılır.
Genellikle ileri düzey merkezlerde uygulanır.
Mediastinoskopi sonrası süreç nasıl ilerler?
İşlemden sonra hastalar genellikle 1 gece gözlem altında tutulur.
Boyun bölgesinde hafif ağrı, gerginlik veya yutkunurken rahatsızlık hissi olabilir; bu birkaç gün içinde kaybolur.
Hastalar genellikle 2–3 gün içinde günlük hayatlarına dönebilirler.
Dikkat edilmesi gerekenler:
- Boyun bölgesindeki dikiş hattı kuru ve temiz tutulmalıdır.
- Şiddetli ağrı, nefes darlığı, ateş veya kanama olursa hemen doktora başvurulmalıdır.
- Dikişler genellikle 7–10 gün içinde alınır.
Mediastinoskopinin Olası Riskleri ve Komplikasyonları
Mediastinoskopi güvenli bir işlemdir, ancak her cerrahi girişimde olduğu gibi bazı riskler olabilir:
Kanama: Özellikle büyük damarların yakınında çalışıldığı için dikkat gerektirir, nadir görülür.
Pnömotoraks (akciğer sönmesi): Akciğer zarının zarar görmesi sonucu gelişebilir.
Enfeksiyon: Kesi bölgesinde veya mediastende enfeksiyon gelişebilir.
Vokal kord siniri (n. laryngeus recurrens) hasarı: Seste kısılma veya geçici ses değişikliği yapabilir.
Yutkunma zorluğu veya boğaz ağrısı: Genellikle geçicidir.
Bu komplikasyonların görülme oranı oldukça düşüktür; deneyimli merkezlerde mediastinoskopi son derece güvenli kabul edilir.
Mediastinoskopi ile alternatif tanı yöntemleri
Son yıllarda bazı vakalarda EBUS (Endobronşiyal Ultrason) yöntemi, mediastinoskopiye alternatif veya tamamlayıcı olarak kullanılmaktadır.
EBUS, bronkoskopiyle yapılan ve lenf nodlarına iğneyle ulaşmayı sağlayan, daha az invaziv bir yöntemdir.
Ancak her lenf noduna ulaşmak mümkün olmadığından, bazı durumlarda mediastinoskopi hâlâ altın standarttır.
Mediastinoskopi, göğüs boşluğundaki lenf nodlarının incelenmesi için uygulanan güvenli ve etkili bir tanı yöntemidir.
Akciğer kanseri başta olmak üzere birçok hastalığın doğru tanısı ve evrelemesi için büyük önem taşır.
Modern tekniklerle yapılan mediastinoskopiler sayesinde, hastalar kısa sürede iyileşip günlük yaşamlarına dönebilirler.
